Vücutta 2 tip dolaşım sistemi vardır.

1- Kan Dolaşımı,
2- Lenf Dolaşımı

Lenf Sistemi; Lenf damarları, lenf kılcalları, lenf hücreleri ve lenfatik organlardan oluşur. Lenf nodülleri de lenfatik organlardandır. Lenf sıvısı, lenf damarlarıyla taşınan ve içinde akyuvarların bulunduğu bir sıvıdır. Alyuvar içermez. Vücudumuzu oluşturan hücreler bir sıvı ortamında bulunmaktadırlar. Bu ortamlar kan damarı dışına sızan sıvı ile devamlı beslenirler.

Bu sıvının içinde hücreler için gerekli besin ve oksijen yer almaktadır. Hücreler ihtiyacı olan maddeleri aldıktan sonra atık maddeleri de ortama bırakırlar. Bu atıklar lenf sıvısı içinde taşınır ve lenf nodüllerinde süzüldükten sonra temiz lenf sıvısı tekrar dolaşıma katılır. Dolayısıyla lenfatik sistem; immun sistemle beraber çalışarak vücut savunmasında koruyucu filtre görevi gören bir sistemdir.

Çeşitli nedenlerle bu lenf düğümleri veya lenf kanalları hasara uğrarsa veya doğuştan kusurluysa lenf sıvısı vücutta birikir. Bir bölgede biriken sıvı miktarı lenfatik sistemin taşıma kapasitesinden daha büyükse lenf ödem oluşur.

Lenf Ödem oluşma sebebine göre primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılır.

Primer Lenf Ödem doğuştan lenf sisteminin yeterli gelişmemesi sonucu ortaya çıkar. Primer lenf ödem doğumda, ergenliğin başlangıcında veya yetişkinlik çağında sebebi bilinmeyen şekilde başlayabilir.

Sekonder Lenf Ödem:

Bu tip lenf ödemde lenf sistemi sonradan zarar görür ve işlevini yapmada yetersiz kalır.
Kanser
Filariasis lenfödem
Yanıklar
Obezite
Kronik venöz yetmezlik sekonder lenfödem sebepleridir.

Bunlar arasında en sık karşımıza çıkan kanser hastalığı sonrasında görülen lenf ödemdir.

Kanser sonrası;
• radyoterapi,
• cerrahi müdahale,
• travma,
• enflamasyon veya

• neoplastik (tümöral) bozukluk sonucu lenf yollarının tıkanması veya kesintisini takiben ilgili uzuvda -etkilenen kol veya bacak- lenfödem gelişir.

Sekonder olarak gelişen Lenfödem onkolojik cerrahinin bir komplikasyonu olarak açığa çıkar ve travmadan ya da operasyondan sonra hemen oluşmayabilir; bazen aylar, yıllar sonra ortaya çıkabilir.

Cerrahi olarak ne kadar fazla lenf nodülü çıkartılırsa, lenfödem oluşma riski o kadar artmaktadır. Lenf nodülü diseksiyonuna bir de radyoterapi eklenirse, lenfödem oluşma riski daha da artar. Yapılan cerrahinin tipi de etkileyen faktörlerdendir. En sıklıkla meme kanseri sonrası mastektomi ve diğer jinekolojik kanserlerin tedavisi ve cerrahi sonrası uygulamalara bağlı gelişir.

Lenfödem Tedavisi:

Lenfödemde etkin tedavi manuel lenf drenajı ve kompleks boşaltıcı fizyoterapi tedavisidir.

Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapi; tutulu kol veya bacağın hacmini azaltır, lenf dolaşımını sağlar, lenfatik kontraksiyonu arttırır, lenf akımını arttırır, fibrozisi azaltır ve protein birikmesini engelleyerek uzun dönemde lenfödemin azaltılmasını sağlar.

Bu tedavi nasıl yürütülür?

Bu tedavi 4 komponentten oluşmaktadır:
• Manuel Lenf Drenajı
• Cilt Bakımı
• Kompresyon (bandaj veya çorap)

• Egzersiz

Manuel Lenf Drenajı (MLD); Dr.Vodder tarafından geliştirilmiş bir tekniktir. 4 özel el tutuşu ile drenaj yolları takip edilerek yapılan boşaltım işlemidir. Elle uygulanan özel bir masaj tekniği olup amacı; ödemli bölgeden lenf sıvısını alıp sağlam lenf kanallarına doğru akışı ve kan dolaşımına tekrar geri dönüşü sağlamaktır. Her hasta için manuel tekniğin tipi ve sırası farklı bir prensip ile fizyoterapist tarafından belirlenir ki bu; ödemin aşaması ve alanına bağlıdır.

Manuel Lenf Drenajı lenf dolaşımına etkisi olmayan diğer terapötik masaj teknikleriyle karıştırılmamalıdır. Bu diğer masaj teknikleri lenfödem için faydalı olmadığı gibi zararlı da olabilmektedirler.

Kompresyon Tedavisi:

MLD ile gönderilen sıvının geri dönüşünü engellemek ve fazla olan sıvının sağlıklı lenf damarları tarafından emilimini arttırmak amacı ile yapılan basınç uygulamasıdır.

Egzersiz

Kompresyon içinde yapılan ve lenfödemli hastalara özgü boşaltıcı egzersizlerden oluşan bölümdür. Egzersizler tedavinin çok önemli bir parçası olup hastaya özel olarak tedaviyi yürüten fizyoterapist tarafından hazırlanmalıdır.

* Şunu bilmelisiniz ki yetersiz lenf sisteminiz nedeniyle şişen uzvunuz( kol ve bacak), tedavi ile normal veya normale yakın hale geldikten sonra da takibi ve bakımı devam etmelidir.
* Lenf ödem önlenebilir, azaltılabilir ve kontrol altına alınabilir.

Kaynak: http://www.takvim.com.tr/Yazarlar/seher.arslan/2011/06/15/lenf-odem-nedir-415043337998